Gluggi í Reykjavík

Ásgrímur Jónsson (1876–1958) er einn af brautryðjendum íslenskrar listasögu og varð fyrstur íslenskra málara til að gera listina að aðalstarfi sínu. Hann fæddist í Suðurkoti í Rútsstaðahverfi í Flóa og stundaði nám við Konunglega listaháskólann í Kaupmannahöfn á árunum 1900–1903. Að námi loknu dvaldi hann um skeið í Danmörku og ferðaðist suður á bóginn, meðal annars dvaldi hann eitt ár á Ítalíu og staldraði einnig við í Þýskalandi. Ferðalögin veittu honum innblástur þar sem honum gafst færi á að sjá verk frönsku impressjónistanna sem höfðu mótandi áhrif á listsköpun hans síðar meir. Íslensk náttúra var meginviðfangsefni Ásgríms auk þess sem hann var frumkvöðull í túlkun íslenskra þjóðsagna og ævintýra.

Útsýnið úr glugganum í Vinaminni þar sem hann bjó fyrst eftir heimkomuna varð honum tamt mótív þar sem Reykjavíkurhöfn og Esjan blasa við. Einnig varð útsýnið til suðurs úr þakglugga vinnustofunnar við Bergstaðastræti honum að innblæstri síðar. Vatnslitirnir eru þá viðeigandi þar sem hann fangar birtuna yfir Skerjafirðinum og húsin við Laufásveginn. Ævistarf Ásgríms, list hans, spannar langt tímabil í sögu þjóðarinnar, tíma þegar sveitasamfélagið byrjar að leysast upp og Reykjavík að breytast úr bæ í borg.

Mörg málverka Ásgríms frá Reykjavík sem máluð eru á fyrri hluta 20. aldar sýna friðsaman smábæ þar sem húsin kúra við ysta sæ en þau lýsa einnig athafnalífi, svo sem mönnum að vinna við gatnagerð í borgarsamfélagi í mótun. Borið saman við Reykjavík í dag sjáum við að lágreist hús, hænsnakofar og hesthús hafa vikið fyrir uppbyggingu borgarinnar í takt við breytta lifnaðarhætti og nýja samgöngumáta. Sjónarhorn listamannsins þar sem horft er út um gluggann er algengt viðfangsefni í listasögunni. Nándin við listamanninn er mikil í þessum verkum og í húsi Ásgríms má út um glugga sjá sama sjónarhornið og Ásgrímur festi á striga og pappír. Sérstæð litbrigði húsanna í bænum njóta sín og þrátt fyrir breytta tíma eimir enn eftir af þeirri Reykjavík sem Ásgrímur þekkti svo vel og í verkum hans má sjá mörg þekkt kennileiti borgarinnar í dag, svo sem Tjörnina, Fríkirkjuna, Þingholtin og Grjótaþorpið í Reykjavík.