Stattu og vertu að steini! Þjóðsögur í íslenskri myndlist

Listasafn Íslands geymir margan fjársjóðinn sem vert er að draga fram í dagsljósið. Þjóðsagnaverk í safneign Listasafns Íslands veita ómetanlega innsýn í mikilvægan þátt í sjónrænum menningararfi þjóðarinnar. Viðfangefnið hefur verið listamönnum innblástur í aldanna rás, frá upphafi 20. aldar til dagsins í dag.

Ritun þjóðsagna hófst í Evrópu á fyrri hluta 19. aldar í kjölfar söfnunar Grimms-bræðra í Þýskalandi. Hér á landi komu Íslenzkar þjóðsögur og Æfintýri sem Jón Árnason tók saman út í tveimur bindum 1862-64 og hlutu mikla útbreiðslu. Sögurnar urðu landsmönnum meðal annars innblástur í sjálfstæðisbaráttunni og áttu mikinn þátt í þjóðlegri vakningu á ýmsum sviðum.

Þjóðsögur eru frásagnir sem hafa lifað í munnmælum mann fram af manni og sagðar til skemmtunar og menntunar. Sagnaminni þjóðsagna eru oft fjölþjóðlegt en iðulega gefa þær innsýn í samfélagið sem fóstrar þær. Bregða íslenskar þjóðsögur því upp einstökum myndum af sambýli landsmanna við harðbýla náttúru og ógnvekjandi umhverfi hér á landi. Sögurnar endurspegla gjarnan viðhorf, siðferði og trú almennings á hverjum tíma og kenna æskilega breytni, hvernig bregðast má við hinu óþekkta og vinna bug á ótta.